Desilo Se u Ovaj Dan - 10. Novembar
Šta se sve događalo i koji važni događaji su se desili na ovaj dan, 10. novembra! Šta se sve nekada dešavalo desetog novembra, šta je posebno ovog datuma, koje su poznate ličnosti rođene a koje umrle ovog datuma?
Osmeh na lice:
■ 732. - U bici kod Poatjea, grada u zapadnoj Francuskoj, Karlo Martel odneo je odlučujuću pobedu nad Mavrima - Arabljanima i zaustavio njihovo nadiranje u Francusku.
■ 833. - Umro je Al-Mamun, abasidski kalif i pokrovitelj nauke.
■ 1444. - U bici kod Varne u Bugarskoj snage turskog sultana Murata II pobedile su poljsko-ugarsku vojsku kralja Vladislava III Jagjeloviča i erdeljskog vojvode Janoša Hunjadija, u srpskim narodnim pesmama poznatog kao Sibinjanin Janko. Poljski kralj Vladislav je u toj bici poginuo. To je bio poslednji pokušaj evropskih sila da odbrane Konstantinopolj (Carigrad) od turskog osvajanja.
■ 1470. - Rođen je Selim I Mrgodni, sultan Osmanlijskog carstva od 1512. do 1520. godine.
■ 1483. - Rođen je nemački verski reformator Martin Luter, osnivač protestantizma u Nemačkoj, najznačajniji među vođama evropske crkvene reformacije. Osuđivao je deformacije, licemerje i korupciju rimske crkve, posebno oštro nastojanje pape Lava X da prodajom indulgencija, kojima su 'iskupljivani' čak i budući gresi, namakne novac za dovršenje hrama Svetog Petra u Rimu.
■ 1493. - Rođen je švajcarski alhemičar i lekar Teofrast Bombast fon Hohenhajm, poznat kao Paracelzus, pisac medicinskih i okultnih dela, koji je odlučujuće doprineo primeni hemije u medicini. Osnivač je jatrohemije, smera u medicini kojim se svi životni procesi i bolesti objašnjavaju hemijskim reakcijama u organizmu.
■ 1582. - Zbog uvođenja Gregorijanskog kalendara ovaj dan nije postojao u kalendaru navedene godine u Italiji, Poljskoj Portugaliji i Španiji.
■ 1659. - Umro je Abel Tasman, holandski istraživač i moreplovac.
■ 1674. - Holanđani su zvanično predali Novi Amsterdam, današnji Njujork, Englezima.
■ 1731. - Rođen je Henry Cavendish, britanski prirodnjak.
■ 1733. - Francuska objavila rat austrijskom caru Karlu VI zbog njegove podrške knezu Avgustu III u nameri da postane poljski kralj, umesto francuskog kandidata Stanislava Lešćinskog. Rat za poljsko nasleđe trajao do 1735.
■ 1759. - Rođen je nemački pisac Johan Kristof Fridrih fon Šiler, u čijem delu se sa poezijom prožimaju filozofija, istorija i književna teorija. Njegove drame, od kojih su najpoznatije 'Razbojnici', 'Don Karlos' i 'Vilhelm Tel', imale su ogroman uspeh, njegove balade su bile najčitanije pesme u Nemačkoj, a na njegovu odu radosti ('An die Freude') Betoven je komponovao čuveni završni stav Devete simfonije.
■ 1796. - Umrla je ruska carica Katarina II Aleksejevna - Katarina Velika. Na presto je došla 1762. posle dvorskog udara u kojem je svrgnut, a potom ubijen njen muž Petar III. Kao pobornik prosvetiteljskih ideja, stekla je veliku popularnost. Uspešno je ratovala protiv Poljske i Turske i proširila teritoriju Rusije. Za vreme njene vladavine ugušen je seljački ustanak pod vođstvom donskog kozaka Jemeljana Pugačova (1773-1775).
■ 1813. - Rođen je Đuzepe Verdi, italijanski kompozitor, uz Vagnera najistaknutiji operski stvaralac 19. veka. Njegove prve opere, nastale u doba bujanja rizorđimenta, pokreta za ujedinjenje Italije, odražavaju slobodarske nacionalne ideje tog pokreta (Nabuko, Lombardi, Jovanka od Arka).
■ 1830. - Rođena je je Izabela II, španska kraljica (1833-1868). Za njene vladavine, u Španiji je bilo nekoliko građanskih ratova. Najznačajniji je tzv. Prvi karlistički rat (1833-1840), po formi dinastički rat između starih feudalnih snaga i narastajućih kapitalističkih (Izabela II). Njena kasnija konzervativna politika jedan je od uzroka buržoaske revolucije 1868. u kojoj je zbačena.
■ 1834. - Rođen je Aleksis Kivi, finski nacionalni književnik.
■ 1837. - Umro je francuski ekonomista Šarl Furije, socijalista-utopista. Pred kraj života stekao je značajan broj pristalica koji su širili i pokušavali praktično ostvariti njegovu ideju o eksperimentalnim zajednicama - falangama, kao prelaznom stupnju ka 'društvu harmonije' ('Novi industrijski i društveni svet', 'Teorija četiri pokreta').
■ 1838. - Rođen je srpski socijalista Živojin Žujović, prvi propagator i ideolog socijalizma u Srbiji. Ideje socijalista prihvatio je tokom školovanja u ruskom gradu Kijev, gde je završio Duhovnu akademiju, zatim u Petrogradu i Minhenu na studijama filozofije. Objavio je više studija, rasprava i polemika i sarađivao u 'Glasniku Srpskog učenog društva', 'Letopisu Matice srpske' i u političkom listu 'Srbija'.
■ 1847. - Rođen je Milan Jovanović Batut, lekar, univerzitetski profesor i utemeljivač Medicinskog fakulteta.
■ 1861. - Rođen je Fridtjof Nansen, norveški istraživač, zoolog i diplomat, dobitnik Nobelove nagrade za mir 1922. godine
■ 1880. - Rođen je Jakob Epštajn, američki vajar. Učio je i duže vremena živeo u Parizu i Londonu, a zatim u SAD. Prvenstveno je portretist, čuven po bistama slavnih ljudi kao što su Ajnštajna, Čerčila i drugih.
■ 1887. - Rođen je Zvonimir Rogoz, hrvatski glumac i redatelj.
■ 1888. - Rodjen je ruski revolucionar Nikolaj Ivanovič Buharin, jedan od vodećih ideologa boljševika, funkcioner Kominterne. Zbog protivljenja Staljinovoj brutalnoj kolektivizaciji sela 1929. je isključen iz Politbiroa partije, uhapšen je 1937. i nakon montiranog procesa streljan 1938.
■ 1901. - Rođen je srpski pravnik Milan Bartoš, stručnjak za međunarodno javno pravo, profesor Pravnog fakulteta u Beogradu, član Srpske akademije nauka i umetnosti. Bio je državni savetnik i član mnogih delegacija Jugoslavije na zasedanjima UN. Između dva svetska rata, objavio je 'Stvarno pravo' i 'Osnove privatnog prava', a posle rata 'Međunarodno javno pravo'.
■ 1901. - Rođen je Alberto Đakometi, švajcarski skulptor, slikar i grafičar.
■ 1910. - Osnovano je Društvo za srpski jezik i književnost, na inicijativu Pavla Popovića, Aleksandra Belića i Jovana Skerlića, radi usavršavanja nastave srpskog jezika i književnosti u školama. Društvo je radilo do 1941, s prekidom u vreme Prvog svetskog rata.
■ 1911. - Kineski nacionalni vođa Sun Jat Sen u Vučangu proglasio republiku i počeo revoluciju u kojoj je oborena dinastija Manču. Time završena vladavina kineskih careva koja je trajala 2.000 godina. Politički naslednici ove kineske republike su se posle pobede komunista neposredno posle Drugog svetskog rata povukli na Tajvan i tamo nastavili politički kontinuitet Republike Kine.
■ 1913. - Rođen je Claude Simon, francuski književnik.
■ 1913. - Završena izgradnja Panamskog kanala dugog 81,6 kilometara, kojim su spojeni Atlantski i Tihi okean.
■ 1917. - Brazil u Prvom svetskom ratu objavio rat Nemačkoj pošto su Nemci torpedovali brazilske brodove.
■ 1918. - Prva srpska armija počela je operacije za oslobađanje Niša u Prvom svetskom ratu, uprkos upozorenju vrhovnog komandanta savezničkih snaga na Balkanu, francuskog generala Luja Franše Deperea, da je to srljanje u avanturu. Goneći austrijsku i nemačku vojsku dolinom Južne Morave, srpska vojska je, pod komandom vojvode Petra Bojovića, u munjevitom napadu oslobodila Niš i primorala okupatore na povlačenje ka severu. Grad zauzet 12. oktobra.
■ 1919. - Rođen je ruski inženjer Mihail Kalašnjikov, konstruktor automatske puške AK-47, poznate kao 'kalašnjikov', jedne od najboljih pušaka ikada napravljenih.
■ 1925. - Rođen je velški pozorišni i filmski glumac Ričard DŽenkins, poznat kao Ričard Barton, jedan od muževa Elizabete Tejlor. Filmovi su mu: 'Kleopatra', 'Beket', 'Ana od hiljadu dana', 'Ukroćena goropad', 'Dr Faust', 'Komedijaši', 'Trocki', 'Sutjeska'.
■ 1928. - Dve godine nakon smrti svoga oca, Michinomiya Hirohito stupio je na presto kao 124. japanski monarh. Car Hirohito bio je na na vlasti u jednom od najnemirnijih perioda japanske istorije (Drugi svetski rat). Ustavom iz 1947. godine, vlast mu je znatno ograničena.
■ 1930. - Rođen je Harold Pinter, engleski dramatičar i pozorišni režiser, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 2005. godine.
■ 1934. - Rođena je Dušanka Kalanj, spikerka i voditeljka Televizije Beograd, prva voditeljka TV Dnevnika.
■ 1938. - U Istanbulu je umro turski državnik i maršal, Mustafa Kemal Ataturk. Sudelovao je u pokretu Mladoturaka. Borio se u italijansko-turskom ratu (1911-1912) i u završetku Drugog balkanskog rata. Izvršio je progresivne reforme koje su iz korena izmenile lik zemlje: proklamovana je jednakost svih građana, ukinut je halifat, izvršena agrarna reforma, doneti savremeni zakoni, ženama data sloboda (ukidanje zara i feredže), zabranjeno je nošenje fesa, odvojena crkva od države... Reforme su nailazile na otpor, ali je Kemal gušio svaki pokušaj otpora i vraćanja na staro.
■ 1938. - Potpisan Minhenski sporazum, čime su Studeti pripojeni nacističkoj Nemačkoj.
■ 1941. - U Zagrebu su ustaše srušile sinagogu.
■ 1943. - Nemačke vlasti su u Drugom svetskom ratu, radi lakšeg upravljanja okupiranom teritorijom, uspostavile kvislinšku 'Narodnu upravu' u Crnoj Gori.
■ 1950. - Rođena je Nora Roberts, američka bestselerka, autor više od 209 ljubavnih romana.
■ 1954. - Vijetnamski lider Ho Ši Min ušao u glavni grad Vijetnama Hanoj, koji su dva dana ranije napustile francuske kolonijalne trupe.
■ 1957. - Rođen je Vlasta Cenić, srpski pesnik za decu.
■ 1963. - Rođen je Dragan Bjelogrlić, srpski glumac, scenarista i producent.
■ 1964. - U Tokiju su otvorene 18. moderne Olimpijske igre.
■ 1965. - Rođen je Kris Pen, američki filmski glumac.
■ 1967. - Potpisan je sporazum o vanjskom svemiru kojim se zabranjuje postavljanje oružja za masovno uništenje u svemir.
■ 1970. - Fidži, grupa od 322 ostrva u Pacifiku, dobio je nezavisnost od Velike Britanije i današnji dan slavi se kao Dan nezavisnosti.
■ 1970. - Umro je francuski političar Eduar Daladje. Kao premijer Francuske potpisao je Minhenski sporazum 1938. kojim je Hitleru omogućeno da Sudetsku oblast u Čehoslovačkoj pripoji Nemačkoj.
■ 1970. - Rođen je Goran Navojec, hrvatski glumac.
■ 1971. - U Austriji je na izborima za Nacionalno veće SPO (Socijalisticka stranka Austrije) prvi put dobila više od 50% glasova.
■ 1975. - Filmske zvezde Ričard Barton i Elizabet Tejlor venčale se po drugi put. Sledeće godine ponovo se razveli. I tako redom.
■ 1975. - Vlade Jugoslavije i Italije potpisale su u Osimu ugovor o definitivnom rešenju graničnih i drugih pitanja između dveju zemalja. Ugovor su potpisali ministri inostranih poslova Miloš Minić i Marijano Rumor.
■ 1976. - 98-godišnji Grk Dimitrion Yordanidis je najstariji čovek koji je istrčao maraton. To je učinio za 7 sati i 33 minuta.
■ 1976. - Poginula Silvana Armenulić, bosanska pevačica narodnih pesama.
■ 1980. - U katastrofalnom zemljotresu u Alžiru poginulo 2.590 osoba, a oko 330.000 stanovnika grada El Asnam ostalo bez domova.
■ 1982. - SAD uvele sankcije protiv Poljske zbog odluke poljske vlade da zabrani sindikat 'Solidarnost'.
■ 1982. - Umro je Leonid Brežnjev, generalni sekretar Komunističke partije i predsednik Prezidijuma Vrhovnog sovjeta SSSR od 1964, kada je smenjen Nikita Hruščov. Zamenio ga je Jurij Andropov.
■ 1985. - Umro je Orson Vels, reditelj, glumac, scenograf, novinar i romansijer. Režijom je počeo da se bavi još na koledžu, režirajući Šekspirove drame. Izgradio je osobeni stil i uticao na niz američkih i evropskih reditelja. Svako njegovo delo nosi pečat snažne i originalne ličnosti. Filmovi: 'Treći čovek', 'Veličanstveni Ambersonovi', 'Otelo', 'Dama iz Šangaja'...
■ 1985. - Umro je američki filmski i pozorišni glumac Jul Briner, dobitnik Oskara za ulogu u filmu 'Kralj i ja', mjuzikl u kojem je godinama igrao i u pozorištu ('Deset božjih zapovesti', 'Anastasija', 'Braća Karamazovi', 'Sedmorica veličanstvenih').
■ 1989. - Centralni komitet Komunističke partije Bugarske smenio je Todora Živkova koji je 35 godina bio na čelu partije, a od 1971. i predsednik Državnog saveta. Vođstvo partije preuzeo je Petar Mladenov. Živkov je potom izbačen iz partije i optužen za korupciju.
■ 1989. - Počelo je rušenje Berlinskog zida koji je 28 godina bio simbol podele Evrope posle Drugog svetskog rata i ideološko-političke i vojne konfrontacije Istok-Zapad.
■ 1990. - SSSR i Nemačka potpisali ugovor o povlačenju sovjetskih vojnika iz Nemačke do kraja 1994. U Istočnoj Nemačkoj bilo stacionirano 380.000 sovjetskih vojnika s 220.000 članova porodica.
■ 1991. - Skupština Srbije donela odluku da republička zastava bude trobojka, bez komunističkog simbola, zvezde-petokrake.
■ 1994 - Irak je priznao Kuvajt kao suverenu državu.
■ 1995 - Vojne vlasti u Nigeriji su, pod optužbom za ubistvo, obesile aktivistu za prava manjina Kena Saro Vivu (Wiwa) i osam njegovih saradnika.
■ 1995. - Izrael u skladu s mirovnim sporazumom s Palestinskom oslobodilačkom organizacijom počeo povlačenje sa Zapadne obale i oslobodio iz zatvora oko 300 Palestinaca.
■ 1996. - Počinje šahovski turnir u Tilburgu, Holandija.
■ 1997. - Predsednici Rusije i Kine Boris Jeljcin i Đijang Cemin potpisali su deklaraciju kojom je okončan dugogodišnji pogranični spor dveju zemalja.
■ 2000 - Umrla je Sirimavo Bandaranaike, bivši premijer Šri Lanke (1960-1977) i prva žena premijer na svetu. Bila je jedan od osnivača Pokreta nesvrstanih.
■ 2001. - Nobelovu nagradu za ekonomiju dobili Amerikanci Džordž A. Akerlof, Majkl Spens i Džozef E. Stiglic. Svojom 'analizom tržišta sa asimetričnim informacijama', oni su pokazali u kojoj meri informacije utiču na funkcionisanje tržišta, od prodaje polovnih automobila do uspona i kolapsa na velikim berzama.
■ 2001. - Umro je američki pisac Ken Kesi koji je 1962. godine objavio čuveni roman 'Let iznad kukavičjeg gnezda', koji je podržavao pobunu protiv rigidnih autoriteta i inspirisao hipi pokret 1960-tih godina.
■ 2001, - Članovi Svetske trgovinske organizacije (STO) formalno su prihvatili uslove za ulazak Kine u tu organizaciju.
■ 2003. - Umro je američki pijanist Eugen Istomin, poslednji živi član čuvenog kamernog tria, u kome su još bili Isak Štern i Leonard Rouz.
■ 2003. - Ministri odbrane SAD i Vijetnama Donald Ramsfeld i Pam Van Tra, sastali su se u Vašingtonu. To je prvi ministarski susret od kraja Vijetnamskog rata 1975. godine.
■ 2003. - U Londonu je umro Kanan Banana, prvi predsednik nezavisnog Zimbabvea.
■ 2005. - U Beogradu je proglašen početak pregovora o Sporazumu o stabilizaciji i pridruživanju Srbije i Crne Gore Evropskoj Uniji.
■ 2005. - U egzilu u Južnoj Africi umro je Milton Obote, prvi lider Ugande nakon sticanja nezavisnosti.
■ 2007. - Umro je američki pisac Norman Majler dvostruki dobitnik Pulicerove nagrade, koji je skoro sedam decenija dominirao američkom literarnom scenom. Objavio je više od 40 knjiga i eseja, a njegov prvi roman 'Goli i mrtvi' smatra se jednim od najboljih romana o Drugom svetskom ratu, doneo mu mu je slavu odmah po objavljivanju 1948. godine.
■ 2008. - Umrla je južnoafrička pevačica i svetski simbol borbe protiv aparthejda Mirijam Makeba, poznata kao 'Mama Afrika' i 'kraljica afričke muzike'. Gremi nagradu dobila je 1966. za album 'An Evening with Belafonte and Makeba' koji je snimila sa Harijem Belafonteom.
■ 2008. - Bivši finski predsednik i dugogodišnji mirovni posrednik Marti Ahtisari dobio je Nobelovu nagradu za mir. Ahtisari je bio posrednik UN u pregovorima o statusu Kosova.
■ 2010. - U sukobima u Beogradu lakše i teže je povređeno 124 policajca i 17 demonstranata, a privedeno je 207 osoba, povodom održavanja gej parade 'Parada ponosa'.
■ 2011. - U Beogradu je umro pozorišni i filmski velikan, glumac Petar Kralj, dobitnik brojnih priznanja i četiri nagrade za životno delo.
■ 2014. - Ukupno 80,7 odsto, ili 1,6 miliona Katalonaca izjasnilo se za nezavisnost španske pokrajine Katalonije na neobavezujućem glasanju održanom uprkos protivljenju vlasti u Madridu.
■ 2015. - Vlada Portugala je podnela ostavku, dve sedmice od formiranja, pošto su poslanici koji se protive oštrim merama štednje odbacili njen četvorogodišnji plan.
■ 2015. - Preminuo je Helmut Šmit, nemački kancelar od 1974. do 1982. Kao ministar finansija od 1972. do 1974. uveo je mere kojima je učvrstio nemačku marku i ojačao ekonomsku poziciju Nemačke u svetu.
■ 2015. - U dve eksplozije u Ankari poginulo je 95 ljudi, a više od 500 je zatražilo medicinsku pomoć. Eksplozije su se desile u razmaku od nekoliko minuta, na razdaljini od oko 50 metara, ispred glavne železničke stanice, u trenutku kada se stotine ljudi okupljalo na protestu zahtevajući više demokratije i okončanje sukoba s kurdskim separatistima.
Najnovije Vesti - Balkan i Svet
Pogledajte i ostale super zanimljive rubrike na sajtu
■ 1444. - U bici kod Varne u Bugarskoj snage turskog sultana Murata II pobedile su poljsko-ugarsku vojsku kralja Vladislava III Jagjeloviča i erdeljskog vojvode Janoša Hunjadija, u srpskim narodnim pesmama poznatog kao Sibinjanin Janko. Poljski kralj Vladislav je u toj bici poginuo. To je bio poslednji pokušaj evropskih sila da odbrane Konstantinopolj (Carigrad) od turskog osvajanja.
■ 1470. - Rođen je Selim I Mrgodni, sultan Osmanlijskog carstva od 1512. do 1520. godine.
■ 1483. - Rođen je nemački verski reformator Martin Luter, osnivač protestantizma u Nemačkoj, najznačajniji među vođama evropske crkvene reformacije. Osuđivao je deformacije, licemerje i korupciju rimske crkve, posebno oštro nastojanje pape Lava X da prodajom indulgencija, kojima su 'iskupljivani' čak i budući gresi, namakne novac za dovršenje hrama Svetog Petra u Rimu.
■ 1493. - Rođen je švajcarski alhemičar i lekar Teofrast Bombast fon Hohenhajm, poznat kao Paracelzus, pisac medicinskih i okultnih dela, koji je odlučujuće doprineo primeni hemije u medicini. Osnivač je jatrohemije, smera u medicini kojim se svi životni procesi i bolesti objašnjavaju hemijskim reakcijama u organizmu.
■ 1582. - Zbog uvođenja Gregorijanskog kalendara ovaj dan nije postojao u kalendaru navedene godine u Italiji, Poljskoj Portugaliji i Španiji.
■ 1659. - Umro je Abel Tasman, holandski istraživač i moreplovac.
■ 1674. - Holanđani su zvanično predali Novi Amsterdam, današnji Njujork, Englezima.
■ 1731. - Rođen je Henry Cavendish, britanski prirodnjak.
■ 1733. - Francuska objavila rat austrijskom caru Karlu VI zbog njegove podrške knezu Avgustu III u nameri da postane poljski kralj, umesto francuskog kandidata Stanislava Lešćinskog. Rat za poljsko nasleđe trajao do 1735.
■ 1759. - Rođen je nemački pisac Johan Kristof Fridrih fon Šiler, u čijem delu se sa poezijom prožimaju filozofija, istorija i književna teorija. Njegove drame, od kojih su najpoznatije 'Razbojnici', 'Don Karlos' i 'Vilhelm Tel', imale su ogroman uspeh, njegove balade su bile najčitanije pesme u Nemačkoj, a na njegovu odu radosti ('An die Freude') Betoven je komponovao čuveni završni stav Devete simfonije.
■ 1796. - Umrla je ruska carica Katarina II Aleksejevna - Katarina Velika. Na presto je došla 1762. posle dvorskog udara u kojem je svrgnut, a potom ubijen njen muž Petar III. Kao pobornik prosvetiteljskih ideja, stekla je veliku popularnost. Uspešno je ratovala protiv Poljske i Turske i proširila teritoriju Rusije. Za vreme njene vladavine ugušen je seljački ustanak pod vođstvom donskog kozaka Jemeljana Pugačova (1773-1775).
■ 1813. - Rođen je Đuzepe Verdi, italijanski kompozitor, uz Vagnera najistaknutiji operski stvaralac 19. veka. Njegove prve opere, nastale u doba bujanja rizorđimenta, pokreta za ujedinjenje Italije, odražavaju slobodarske nacionalne ideje tog pokreta (Nabuko, Lombardi, Jovanka od Arka).
■ 1830. - Rođena je je Izabela II, španska kraljica (1833-1868). Za njene vladavine, u Španiji je bilo nekoliko građanskih ratova. Najznačajniji je tzv. Prvi karlistički rat (1833-1840), po formi dinastički rat između starih feudalnih snaga i narastajućih kapitalističkih (Izabela II). Njena kasnija konzervativna politika jedan je od uzroka buržoaske revolucije 1868. u kojoj je zbačena.
■ 1834. - Rođen je Aleksis Kivi, finski nacionalni književnik.
■ 1837. - Umro je francuski ekonomista Šarl Furije, socijalista-utopista. Pred kraj života stekao je značajan broj pristalica koji su širili i pokušavali praktično ostvariti njegovu ideju o eksperimentalnim zajednicama - falangama, kao prelaznom stupnju ka 'društvu harmonije' ('Novi industrijski i društveni svet', 'Teorija četiri pokreta').
■ 1838. - Rođen je srpski socijalista Živojin Žujović, prvi propagator i ideolog socijalizma u Srbiji. Ideje socijalista prihvatio je tokom školovanja u ruskom gradu Kijev, gde je završio Duhovnu akademiju, zatim u Petrogradu i Minhenu na studijama filozofije. Objavio je više studija, rasprava i polemika i sarađivao u 'Glasniku Srpskog učenog društva', 'Letopisu Matice srpske' i u političkom listu 'Srbija'.
■ 1847. - Rođen je Milan Jovanović Batut, lekar, univerzitetski profesor i utemeljivač Medicinskog fakulteta.
■ 1861. - Rođen je Fridtjof Nansen, norveški istraživač, zoolog i diplomat, dobitnik Nobelove nagrade za mir 1922. godine
■ 1880. - Rođen je Jakob Epštajn, američki vajar. Učio je i duže vremena živeo u Parizu i Londonu, a zatim u SAD. Prvenstveno je portretist, čuven po bistama slavnih ljudi kao što su Ajnštajna, Čerčila i drugih.
■ 1887. - Rođen je Zvonimir Rogoz, hrvatski glumac i redatelj.
■ 1888. - Rodjen je ruski revolucionar Nikolaj Ivanovič Buharin, jedan od vodećih ideologa boljševika, funkcioner Kominterne. Zbog protivljenja Staljinovoj brutalnoj kolektivizaciji sela 1929. je isključen iz Politbiroa partije, uhapšen je 1937. i nakon montiranog procesa streljan 1938.
■ 1901. - Rođen je Alberto Đakometi, švajcarski skulptor, slikar i grafičar.
■ 1910. - Osnovano je Društvo za srpski jezik i književnost, na inicijativu Pavla Popovića, Aleksandra Belića i Jovana Skerlića, radi usavršavanja nastave srpskog jezika i književnosti u školama. Društvo je radilo do 1941, s prekidom u vreme Prvog svetskog rata.
■ 1911. - Kineski nacionalni vođa Sun Jat Sen u Vučangu proglasio republiku i počeo revoluciju u kojoj je oborena dinastija Manču. Time završena vladavina kineskih careva koja je trajala 2.000 godina. Politički naslednici ove kineske republike su se posle pobede komunista neposredno posle Drugog svetskog rata povukli na Tajvan i tamo nastavili politički kontinuitet Republike Kine.
■ 1913. - Rođen je Claude Simon, francuski književnik.
■ 1913. - Završena izgradnja Panamskog kanala dugog 81,6 kilometara, kojim su spojeni Atlantski i Tihi okean.
■ 1917. - Brazil u Prvom svetskom ratu objavio rat Nemačkoj pošto su Nemci torpedovali brazilske brodove.
■ 1918. - Prva srpska armija počela je operacije za oslobađanje Niša u Prvom svetskom ratu, uprkos upozorenju vrhovnog komandanta savezničkih snaga na Balkanu, francuskog generala Luja Franše Deperea, da je to srljanje u avanturu. Goneći austrijsku i nemačku vojsku dolinom Južne Morave, srpska vojska je, pod komandom vojvode Petra Bojovića, u munjevitom napadu oslobodila Niš i primorala okupatore na povlačenje ka severu. Grad zauzet 12. oktobra.
■ 1919. - Rođen je ruski inženjer Mihail Kalašnjikov, konstruktor automatske puške AK-47, poznate kao 'kalašnjikov', jedne od najboljih pušaka ikada napravljenih.
■ 1925. - Rođen je velški pozorišni i filmski glumac Ričard DŽenkins, poznat kao Ričard Barton, jedan od muževa Elizabete Tejlor. Filmovi su mu: 'Kleopatra', 'Beket', 'Ana od hiljadu dana', 'Ukroćena goropad', 'Dr Faust', 'Komedijaši', 'Trocki', 'Sutjeska'.
■ 1928. - Dve godine nakon smrti svoga oca, Michinomiya Hirohito stupio je na presto kao 124. japanski monarh. Car Hirohito bio je na na vlasti u jednom od najnemirnijih perioda japanske istorije (Drugi svetski rat). Ustavom iz 1947. godine, vlast mu je znatno ograničena.
■ 1930. - Rođen je Harold Pinter, engleski dramatičar i pozorišni režiser, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 2005. godine.
■ 1934. - Rođena je Dušanka Kalanj, spikerka i voditeljka Televizije Beograd, prva voditeljka TV Dnevnika.
■ 1938. - U Istanbulu je umro turski državnik i maršal, Mustafa Kemal Ataturk. Sudelovao je u pokretu Mladoturaka. Borio se u italijansko-turskom ratu (1911-1912) i u završetku Drugog balkanskog rata. Izvršio je progresivne reforme koje su iz korena izmenile lik zemlje: proklamovana je jednakost svih građana, ukinut je halifat, izvršena agrarna reforma, doneti savremeni zakoni, ženama data sloboda (ukidanje zara i feredže), zabranjeno je nošenje fesa, odvojena crkva od države... Reforme su nailazile na otpor, ali je Kemal gušio svaki pokušaj otpora i vraćanja na staro.
■ 1938. - Potpisan Minhenski sporazum, čime su Studeti pripojeni nacističkoj Nemačkoj.
■ 1941. - U Zagrebu su ustaše srušile sinagogu.
■ 1943. - Nemačke vlasti su u Drugom svetskom ratu, radi lakšeg upravljanja okupiranom teritorijom, uspostavile kvislinšku 'Narodnu upravu' u Crnoj Gori.
■ 1950. - Rođena je Nora Roberts, američka bestselerka, autor više od 209 ljubavnih romana.
■ 1954. - Vijetnamski lider Ho Ši Min ušao u glavni grad Vijetnama Hanoj, koji su dva dana ranije napustile francuske kolonijalne trupe.
■ 1957. - Rođen je Vlasta Cenić, srpski pesnik za decu.
■ 1963. - Rođen je Dragan Bjelogrlić, srpski glumac, scenarista i producent.
■ 1964. - U Tokiju su otvorene 18. moderne Olimpijske igre.
■ 1965. - Rođen je Kris Pen, američki filmski glumac.
■ 1967. - Potpisan je sporazum o vanjskom svemiru kojim se zabranjuje postavljanje oružja za masovno uništenje u svemir.
■ 1970. - Fidži, grupa od 322 ostrva u Pacifiku, dobio je nezavisnost od Velike Britanije i današnji dan slavi se kao Dan nezavisnosti.
■ 1970. - Umro je francuski političar Eduar Daladje. Kao premijer Francuske potpisao je Minhenski sporazum 1938. kojim je Hitleru omogućeno da Sudetsku oblast u Čehoslovačkoj pripoji Nemačkoj.
■ 1970. - Rođen je Goran Navojec, hrvatski glumac.
■ 1971. - U Austriji je na izborima za Nacionalno veće SPO (Socijalisticka stranka Austrije) prvi put dobila više od 50% glasova.
■ 1975. - Filmske zvezde Ričard Barton i Elizabet Tejlor venčale se po drugi put. Sledeće godine ponovo se razveli. I tako redom.
■ 1975. - Vlade Jugoslavije i Italije potpisale su u Osimu ugovor o definitivnom rešenju graničnih i drugih pitanja između dveju zemalja. Ugovor su potpisali ministri inostranih poslova Miloš Minić i Marijano Rumor.
■ 1976. - 98-godišnji Grk Dimitrion Yordanidis je najstariji čovek koji je istrčao maraton. To je učinio za 7 sati i 33 minuta.
■ 1976. - Poginula Silvana Armenulić, bosanska pevačica narodnih pesama.
■ 1980. - U katastrofalnom zemljotresu u Alžiru poginulo 2.590 osoba, a oko 330.000 stanovnika grada El Asnam ostalo bez domova.
■ 1982. - SAD uvele sankcije protiv Poljske zbog odluke poljske vlade da zabrani sindikat 'Solidarnost'.
■ 1982. - Umro je Leonid Brežnjev, generalni sekretar Komunističke partije i predsednik Prezidijuma Vrhovnog sovjeta SSSR od 1964, kada je smenjen Nikita Hruščov. Zamenio ga je Jurij Andropov.
■ 1985. - Umro je Orson Vels, reditelj, glumac, scenograf, novinar i romansijer. Režijom je počeo da se bavi još na koledžu, režirajući Šekspirove drame. Izgradio je osobeni stil i uticao na niz američkih i evropskih reditelja. Svako njegovo delo nosi pečat snažne i originalne ličnosti. Filmovi: 'Treći čovek', 'Veličanstveni Ambersonovi', 'Otelo', 'Dama iz Šangaja'...
■ 1985. - Umro je američki filmski i pozorišni glumac Jul Briner, dobitnik Oskara za ulogu u filmu 'Kralj i ja', mjuzikl u kojem je godinama igrao i u pozorištu ('Deset božjih zapovesti', 'Anastasija', 'Braća Karamazovi', 'Sedmorica veličanstvenih').
■ 1989. - Centralni komitet Komunističke partije Bugarske smenio je Todora Živkova koji je 35 godina bio na čelu partije, a od 1971. i predsednik Državnog saveta. Vođstvo partije preuzeo je Petar Mladenov. Živkov je potom izbačen iz partije i optužen za korupciju.
■ 1989. - Počelo je rušenje Berlinskog zida koji je 28 godina bio simbol podele Evrope posle Drugog svetskog rata i ideološko-političke i vojne konfrontacije Istok-Zapad.
■ 1990. - SSSR i Nemačka potpisali ugovor o povlačenju sovjetskih vojnika iz Nemačke do kraja 1994. U Istočnoj Nemačkoj bilo stacionirano 380.000 sovjetskih vojnika s 220.000 članova porodica.
■ 1991. - Skupština Srbije donela odluku da republička zastava bude trobojka, bez komunističkog simbola, zvezde-petokrake.
■ 1994 - Irak je priznao Kuvajt kao suverenu državu.
■ 1995 - Vojne vlasti u Nigeriji su, pod optužbom za ubistvo, obesile aktivistu za prava manjina Kena Saro Vivu (Wiwa) i osam njegovih saradnika.
■ 1995. - Izrael u skladu s mirovnim sporazumom s Palestinskom oslobodilačkom organizacijom počeo povlačenje sa Zapadne obale i oslobodio iz zatvora oko 300 Palestinaca.
■ 1996. - Počinje šahovski turnir u Tilburgu, Holandija.
■ 1997. - Predsednici Rusije i Kine Boris Jeljcin i Đijang Cemin potpisali su deklaraciju kojom je okončan dugogodišnji pogranični spor dveju zemalja.
■ 2000 - Umrla je Sirimavo Bandaranaike, bivši premijer Šri Lanke (1960-1977) i prva žena premijer na svetu. Bila je jedan od osnivača Pokreta nesvrstanih.
■ 2001. - Nobelovu nagradu za ekonomiju dobili Amerikanci Džordž A. Akerlof, Majkl Spens i Džozef E. Stiglic. Svojom 'analizom tržišta sa asimetričnim informacijama', oni su pokazali u kojoj meri informacije utiču na funkcionisanje tržišta, od prodaje polovnih automobila do uspona i kolapsa na velikim berzama.
■ 2001. - Umro je američki pisac Ken Kesi koji je 1962. godine objavio čuveni roman 'Let iznad kukavičjeg gnezda', koji je podržavao pobunu protiv rigidnih autoriteta i inspirisao hipi pokret 1960-tih godina.
■ 2001, - Članovi Svetske trgovinske organizacije (STO) formalno su prihvatili uslove za ulazak Kine u tu organizaciju.
■ 2003. - Umro je američki pijanist Eugen Istomin, poslednji živi član čuvenog kamernog tria, u kome su još bili Isak Štern i Leonard Rouz.
■ 2003. - Ministri odbrane SAD i Vijetnama Donald Ramsfeld i Pam Van Tra, sastali su se u Vašingtonu. To je prvi ministarski susret od kraja Vijetnamskog rata 1975. godine.
■ 2003. - U Londonu je umro Kanan Banana, prvi predsednik nezavisnog Zimbabvea.
■ 2005. - U Beogradu je proglašen početak pregovora o Sporazumu o stabilizaciji i pridruživanju Srbije i Crne Gore Evropskoj Uniji.
■ 2005. - U egzilu u Južnoj Africi umro je Milton Obote, prvi lider Ugande nakon sticanja nezavisnosti.
■ 2007. - Umro je američki pisac Norman Majler dvostruki dobitnik Pulicerove nagrade, koji je skoro sedam decenija dominirao američkom literarnom scenom. Objavio je više od 40 knjiga i eseja, a njegov prvi roman 'Goli i mrtvi' smatra se jednim od najboljih romana o Drugom svetskom ratu, doneo mu mu je slavu odmah po objavljivanju 1948. godine.
■ 2008. - Umrla je južnoafrička pevačica i svetski simbol borbe protiv aparthejda Mirijam Makeba, poznata kao 'Mama Afrika' i 'kraljica afričke muzike'. Gremi nagradu dobila je 1966. za album 'An Evening with Belafonte and Makeba' koji je snimila sa Harijem Belafonteom.
■ 2008. - Bivši finski predsednik i dugogodišnji mirovni posrednik Marti Ahtisari dobio je Nobelovu nagradu za mir. Ahtisari je bio posrednik UN u pregovorima o statusu Kosova.
■ 2010. - U sukobima u Beogradu lakše i teže je povređeno 124 policajca i 17 demonstranata, a privedeno je 207 osoba, povodom održavanja gej parade 'Parada ponosa'.
■ 2011. - U Beogradu je umro pozorišni i filmski velikan, glumac Petar Kralj, dobitnik brojnih priznanja i četiri nagrade za životno delo.
■ 2014. - Ukupno 80,7 odsto, ili 1,6 miliona Katalonaca izjasnilo se za nezavisnost španske pokrajine Katalonije na neobavezujućem glasanju održanom uprkos protivljenju vlasti u Madridu.
■ 2015. - Vlada Portugala je podnela ostavku, dve sedmice od formiranja, pošto su poslanici koji se protive oštrim merama štednje odbacili njen četvorogodišnji plan.
■ 2015. - Preminuo je Helmut Šmit, nemački kancelar od 1974. do 1982. Kao ministar finansija od 1972. do 1974. uveo je mere kojima je učvrstio nemačku marku i ojačao ekonomsku poziciju Nemačke u svetu.
■ 2015. - U dve eksplozije u Ankari poginulo je 95 ljudi, a više od 500 je zatražilo medicinsku pomoć. Eksplozije su se desile u razmaku od nekoliko minuta, na razdaljini od oko 50 metara, ispred glavne železničke stanice, u trenutku kada se stotine ljudi okupljalo na protestu zahtevajući više demokratije i okončanje sukoba s kurdskim separatistima.
Klik Gore na Sliku - Prikaz; Ponovni Klik - Brisanje
Najnovije Vesti - Balkan i SvetPogledajte i ostale super zanimljive rubrike na sajtu
