Desilo Se u Ovaj Dan - 02. Novembar
Šta se sve događalo i koji važni događaji su se desili na ovaj dan, 02. novembra! Šta se sve nekada dešavalo drugog novembra, šta je posebno ovog datuma, koje su poznate ličnosti rođene a koje umrle ovog datuma?
Osmeh na lice:
■ 829. - Umro je Mihailo II Amorijac, vizantijski car.
■ 1187. - Arapski vojskovođa i egipatski sultan Saladin preoteo Jerusalim od hrišćana, što je 1189. izazvalo Treći krstaški rat.
■ 1452. - Rođen je Rikard III, engleski kralj.
■ 1470. - Rođena je Izabela Aragonska i Kastiljska, portugalska kraljica.
■ 1608. - U Republici Holandiji Hans Lippershey predstavlja veću od Zeelanda prvi refraktor.
■ 1616. - Rođen je Andreas Gryphius, nemački književnik.
■ 1642. - Šveđani su u drugoj bici kod Brajtenfelda u Tridesetogodišnjem ratu pobedili austrijske carske trupe pod nadvojvodom Leopoldom, koji je izgubio najmanje 10.000 ljudi.
■ 1687. - U pobuni janjičara u Carigradu zbačen je sa vlasti turski sultan Muhamed IV, a na presto je došao njegov mlađi brat Sulejman III.
■ 1721. - Posle ratova protiv Otomanskog carstva i Švedske kojima je učvrstio Rusiju na Crnom moru i Baltiku, Petar Veliki je proglašen carem cele Rusije.
■ 1766. - Rođen je austrijski vojskovođa mađarskog porekla feldmaršal Johan Jozef Radecki, vojni reformator i nacionalni heroj koji je više od pola veka predvodio austrijske trupe. Učestvovao je u bojevima protiv francuskog cara Napoleona Prvog Bonaparte u Italiji i na Rajni i u gušenju italijanskih ustanaka protiv Austrije 1830, 1831, 1848. i 1849. Posle pobeda nad Italijanima 1848. kod Kustoce i 1849. kod Navare postao je guverner Lombardijsko-Venecijanske oblasti.
■ 1785. - Londonski proizvođač kočija Lionel Lukin patentirao je prvi čamac za spašavanje.
■ 1789. - U Francuskoj je konfiskovana imovina katoličke crkve, što je bio prvi težak udarac katoličkoj crkvi u njenoj istoriji.
■ 1803. - Umro je Samjuel Adams, američki političar.
■ 1804. - Umro je Nikola Kinjo, francuski pronalazač, poznat po tome što je izumeo prvi automobil na svetu.
■ 1810. - Srpski ustanici u Prvom srpskom ustanku pod vođstvom Karađorđa potukli, kod Loznice, tursku vojsku poslatu iz Bosne da uguši ustanak.
■ 1815. - Rođen je engleski matematičar Džordž Bul, osnivač simboličke logike i 'Bulove algebre', koja je imala presudan značaj za razvoj kompjutera. Značajni su njegovi radovi 'Istraživanje zakona mišljenja' i 'Matematička analiza logike'.
■ 1821. - Rođen je Nino Bixio, italijanski borac za slobodu.
■ 1832. - Rođen je Edward Tylor, britanski antropolog.
■ 1831. - Crnogorski vladar Petar II Petrović Njegoš (1830-1851) sazvao je na Cetinju 2/14 oktobra 1831. godine narodni Sabor na kome je donijeta odluka o privremenom obrazovanju Praviteljstvujušćeg senata crnogorskog i brdskog (12 članova) i 'Narodne straže' (Gvardije), jačine 100 ljudi.Ovog dana je, dakle, ustanovljena prva Crnogorska policija.
■ 1836. - Engleski prirodnjak Čarls Darvin uplovio na brodu 'Bigl' u englesku luku Falmut posle petogodišnjih istraživanja živog sveta u Južnoj Americi i na ostrvima u južnom Pacifiku, a koja su značajno doprinela razvoju njegove teorije o evoluciji.
■ 1841 - Revoltirani britanskom okupacijom Kabula, Avganistanci su masakrirali 24 britanska oficira, što je izazvalo drugi Avganistanski rat.
■ 1847. - Rođen je Paul von Hindenburg, nemački general i državnik.
■ 1851. - Rođen je Ferdinand Foš, francuski maršal.
■ 1852. - Rođen je William Ramsay, škotski hemičar.
■ 1853. - Umro je Francois Arago, francuski matematičar, fizičar i političar.
■ 1869. - Rođen je Mohandas Gandhi, indijski političar i državnik, borac za ljudska prava.
■ 1870. - Papske države plebiscitom odlučile da se ujedine sa Italijom, a prestonica Italije premeštena iz Firence u Rim.
■ 1883. - Rođen je Karl fon Tercagi, otac mehanike tla.
■ 1889. - Ministar vanjskih poslova SAD Džejms G. Blaine otvorio je u Washingtonu prvu panameričku konferenciju na kojoj je donesena odluka o osnivanju Ureda međunarodne unije američkih republika sa sedištem u tom gradu. SAD su tako postigle svoj cilj - šifrenje političkog i privrednog utjecaja u Latinskoj Americi.
■ 1891. - Rođen je srpski klasični filolog Milan Budimir, član Srpske kraljevske akademije, profesor Beogradskog univerziteta, koji je proučavo indoevropske dijalekte u Sredozemlju. Objavljivao je i na francuskom jeziku na kojem je izdavao i časopis 'Revue internationale des etudes balkaniques'. Dela su: 'O Ilijadi i njenom pesniku', 'Iz klasične i savremene aloglotije', 'Problem bukve i protoslovenske domovine', 'Grci i Pelasti', 'Dve vrste Aristotelove tragedije', 'Sa balkanskih istočnika', 'Carmen arvale', 'Patriculae Pelesticae'.
■ 1897. - U Zagrebu je praizvedena opera 'Porin' Vatroslava Lisinskog.
■ 1906. - Rođen je Lukino Viskonti, jedan od najznačajnijih italijanskih filmskih režisera, koji je filmom 'Zemlja drhti' iz 1948. godine označio početak italijanskog neorealizma. Dela su mu: 'Bele noći', 'Roko i njegova braća', 'Gepard', 'Sumrak bogova', 'Smrt u Veneciji', 'Nevino' ...
■ 1911. - Rođen je grčki pisac Odisej Alepudelis, poznat kao Odisej Eliti, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1979, čiju poeziju odlikuju leksičko bogatstvo i čudesne metafore. Dela su mu: zbirke pesama 'Orijentacije', 'Klepsidre nepoznatog', 'Dostojno jest', 'Vrhovno sunce', 'Monogram', 'Otvorena knjiga' ...
■ 1913. - Rođen je Bert Lankester, američki filmski glumac. Za ulogu u filmu 'Elmer Gantry' iz 1960. godine dobio je Oskara. Ostali filmovi su mu: 'Trapez', 'Nirnberški proces', 'Odavde do večnosti', 'Čovek koji je stvarao kišu', 'Okršaj kod OK korala' ...
■ 1917. - Britanski ministar inostranih poslova Artur Džejms Balfur objavio je Deklaraciju, poznatu kao Balfurova deklaracija, o osnivanju jevrejske države u Palestini.
■ 1920. - Umro je Max Bruch, nemački kompozitor.
■ 1923. - Umro je srpski slikar Stevan Aleksić, majstor obnove ikonostasa srpskih crkava. Akademiju je završio u Minhenu, a slikarsku radionicu otvorio je u rodnom Aradu, u kojem je renovirao ikone i slike na svodovima crkve. Obnovio je i ikone i slike u crkvama u Temišvaru, Vukovaru, Novom Sadu, Jaša Tomiću, Beneševu i drugim mestima. Najznačajniji i najobimniji rad obavio je u Preobraženskoj crkvi u Pančevu, a to su 32 ikone velikog formata, tri kompozicije iz istorije srpske crkve i 44 medaljona svetaca.
■ 1924. - Liga naroda usvojila Ženevski protokol za mirno rešavanje međunarodnih sporova.
■ 1927. - Umro je Svante August Arrhenius, švedski fizičar i hemičar.
■ 1928. - Sveti Josemaría Escrivá osnovao je u Madridu katolički pokret Opus Dei.
■ 1930. - Haile Selasije I krunisan je za cara Etiopije.
■ 1935. - Italija napala Abisiniju i slomivši otpor etiopskih vojnika okupirala zemlju. Liga naroda osudila agresiju, a 19. oktobra uvela sankcije Italiji.
■ 1938. - Mađarska je anektirala južnu Slovačku, priključivši se rasparčavanju Čehoslovačke nakon potpisivanja Minhenskog sporazuma u septembru.
■ 1943. - Planirana deportacija 8000 danskih Židova nije uspela jer su pripadnici danskog pokreta otpora većinu zemljaka odveli na sigurno u Švedsku.
■ 1943. - Partizanske jedinice oslobodile Tuzlu. Tuzla je u tom trenutku najveći slobodni grad u porobljenoj Evropi.
■ 1944. - Centralni komitet Bugarske radničke partije u pismu generalnom sekretaru Komunističke partije Jugoslavije Josipu Brozu priznao bugarsku krivicu za fašističke zločine u Jugoslaviji u Drugom svetskom ratu.
■ 1944. - Posle 63 dana teških borbi Nemci ugušili ustanak stanovnika Varšave. Poginulo oko 250.000 Varšavljana, velik broj završio u nacističkim koncentracionim logorima, a grad gotovo potpuno uništen.
■ 1944. - Umro je Vlaho Paljetak, hrvatski kompozitor, autor i izvođač slavnih šansona (Marijana, Popevke sem slagal).
■ 1946. - Zrenjanin dobio današnje ime. Na svečanoj sednici Gradskog narodnog odbora tadašnjeg Petrovgrada odlučeno da, povodom dvogodišnjice oslobođenja grada od nemačke okupacije, dobije ime po narodnom heroju Žarku Zrenjaninu.
■ 1947. - 'The Spruce Goose ' - najveći avion ikada napravljen - uzleteo je na svoj prvi i poslednji let. Napravljena od ljuskica omorike i brezinog drveta, ova masivna drvena letelica imala je raspon krila duži od fudbalskog terena, a konstruisana je da primi oko 700 ljudi. Stvaranje ovog aviona koštalo je neverovatna 23 miliona dolara, a produžilo se toliko da je završeno posle Drugog svetskog rata, iako je započeto još 1941. godine. Uprkos uspešnom prvom test letu, 'The Spruce Goose' nikad nije ušao u masovnu proizvodnju, pre svega zbog kritika po kojima materijal od kojeg je ovaj avion napravljen ne bi mogao da izdrži veliku težinu na dugim letovima. Danas je ovaj avion izložen u avio-muzeju u Oregonu.
■ 1948. - U najvećoj zbrci u istoriji predsedničkih izbora u SAD, demokratski kandidat Hari Truman pobedio je republikanca Tomasa Djuija sa samo oko dva miliona glasova više. Nekoliko dana pre objavljivanja rezultata izbora, politički analitičari i preliminarni rezultati davali su prednost guverneru Djuiju. To je otišlo toliko daleko da je list 'Chicago Tribune' na naslovnoj strani objavio naslov 'Djui porazio Trumana'.
■ 1950. - Umro je engleski dramski pisac, novinar i kritičar irskog porekla Džordž Bernard Šo. Književnu karijeru počeo je pisanjem romana i pozorišnih kritika, a proslavio se mnogobrojnim pozorišnim delima. Dobitnik je Nobelove nagrade za književnost 1925. Dela su mu: 'Kandida', 'Zanat gospođe Voren', 'Major Barbara', 'Pigmalion' ...
■ 1951. - Rođena je Romina Power, američko-italijanska pevačica.
■ 1951. - Rođen je Sting (pravo ime Matthew Summer), britanski muzičar, basista grupe 'The Police'.
■1953. - Pakistanski parlament je proglasio Islamsku republiku Pakistan.
■ 1956. - Mađarska vlada je odbacila članstvo u Varšavskom paktu i zatražila pomoć UN zbog napada sovjetskih trupa SSSR je stavio veto u Savetu bezbednosti UN na zahtev zapadnih sila da se razmotri kriza u Mađarskoj.
■ 1957. - Na zasedanju Glavne skupštine UN u New Yorku poljski ministar vanjskih poslova Adam Rapacki izložio je plan za Europu bez atomskog oružja.
■ 1962. - Umro je srpski pisac i botaničar Stevan Jakovljević, profesor Univerziteta u Beogradu i rektor od 1945. do 1950. Završio je Filozofski fakultet u Beogradu. Kao oficir srpske vojske, borio se u Prvom svetskom ratu, a u Drugom svetskom ratu je bio u italijanskim i nemačkim zarobljeničkim logorima. Dela su mu: 'Srpska trilogija' - ('Devetsto četrnaesta', 'Pod Krstom' i 'Kapija slobode'), 'Smena generacija', 'Velika zabuna', 'Likovi u senci', 'Studije o biljnom svetu Prespanskog jezera', 'Makrofitska vegetacija Ohridskog jezera', 'Sistematika lekovitog bilja' ...
■ 1964. - U Saudijskoj Arabiji je svrgnut kralj Saud, a za novog kralja proglašen je princ Fejsal.
■ 1968. - Umro je Marcel Duchamp, francuski slikar.
■ 1969. - Rođena je Bebi Dol, srpska pop pevačica.
■ 1973. - Umro je Paavo Nurmi, finski atletičar, osvajač 9 zlatnih Olimpijskih medalja.
■ 1975. - Japanski car Hirohito stigao u Vašington, u prvu posetu nekog japanskog suverena SAD.
■ 1976. - Za predsednika SAD izabran kandidat Demokratske stranke Džejms Erl - Džimi Karter.
■ 1978. - Dvojica sovjetskih kosmonauta Jurij Romanenko i Georgij Grečko vratila su se na Zemlju sa svemirske stanice 'Saljut 6' nakon 139 dana i 14 časova, što je bio novi rekord boravka u vasioni.
■ 1986. - Počele su sankcije SAD protiv apartheida u Južnoj Africi.
■ 1989. - Završava se šahovski turnir u Tilburgu, Holandija, pobedom Garija Kasparova.
■ 1990. - Na aerodromu u kineskom gradu Guangdžou poginulo 127 ljudi kada je otet kineski avion udario u dva aviona na aerodromskoj pisti.
■ 1990. - Nezadovoljni politikom nove hrvatske vlasti, Srbi iz Kninske krajine blokirali železnički i drumski saobraćaj i time prekinuli sve veze iz Beograda i Zagreba ka jadranskoj obali.
■ 1990. - Parlament Mozambika usvojio novi ustav, kojim je u toj afričkoj zemlji uspostavljena višepartijska demokratija.
■ 1991. - Počeli sukobi hrvatskih snaga i Jugoslovenske narodne armije oko Dubrovnika. U narednim danima opustošena okolina grada, a stari grad granatiran i ostao bez struje i vode.
■ 1994. - Više od 430 ljudi poginulo je u požaru posle eksplozije u velikom skladištu nafte blizu jednog sela u južnom Egiptu.
■ 1995. - Vrhovni sud Argentine doneo je odluku o ekstradiciji nacističkog oficira Eriha Pribkea Italiji, gde je optužen za ratne zločine tokom Drugog svetskog rata.
■ 1995. - Predsednik Srbije Slobodan Milošević i predsednik Hrvatske Franjo Tuđman, pod pokroviteljstvom američkog državnog sekretara, u Dejtonu potpisali deklaraciju o diplomatskom rešenju statusa Sremsko-baranjske oblasti.
■ 1995. - Bivši ministar odbrane Južne Afrike Magnus Malan i deset penzionisanih viših oficira uhapšeno pod optužbom za ubistva u vreme režima aparthejda.
■ 1996. - Umro je Andrej Lukanov, bivši bugarski premijer.
■ 1998. - Žan Pol Akajesu, bivši major armije Ruande, optužen za genocid i zločine protiv čovečnosti, osuđen u Hagu na tri doživotne robije.
■ 1998. - Uragan 'Mič', koji je harao kroz Centralnu Ameriku sedam dana, izazvao je ogromna razaranja, posebno u Hondurasu i Nikaragvi, a najmanje 9.000 ljudi je poginulo.
■ 1999. - Crna Gora je uvela nemačku marku kao paralelnu valutu uz jugoslovenski dinar.
■ 1999. - Kina i Rusija proslavile, prvom zajedničkom vojnom vežbom, 50. godišnjicu diplomatskih odnosa dve zemlje.
■ 2000. - Tokom postizborne krize u Jugoslaviji Slobodan Milošević se putem državne televizije obratio naciji i izjavio da mu je 'savest potpuno mirna', dok se talas nezadovoljstva njegovom višegodišnjom vladavinom širio zemljom. Generalni štrajk i blokade puteva paralisali Srbiju, štrajkovi i protesti počeli i u državnim medijima koji su do tada bili pod Miloševićevom kontrolom.
■ 2001. - Njegova svetost patrijarh srpski Pavle održao u Osnovnoj školi 'Kralj Petar Prvi Karađorđević' u Beogradu prvi svečani javni čas katihizisa. Time je posle više od pola veka u škole u Srbiji ponovo uvedena veronauka.
■ 2002. - Bivša predsednica Republike Srpske Biljana Plavšić izjavila, preko video-veze s tribunalom u Hagu, da se oseća krivom po tački optužnice koja je tereti za zločin protiv čovečnosti tokom rata u Bosni i Hercegovini, a Tužilaštvo povuklo preostalih sedam tačaka optužnice, među kojima i onu za genocid.
■ 2003. - Južnoafrički pisac Džon Maksvel Kuci dobio Nobelovu nagradu za književnost za 2003.
■ 2003. - Umrla je Kristabel Bilenberg, britanska književnica, autorka knjige 'Prošlost sam ja', memoara o opstanku u nacističkoj Nemačkoj.
■ 2004. - Na predsedničkim izborima u SAD ponovo je izabran republikanac Džordž Buš.
■ 2004. - Umro je šeik Zajed Ben al Nahajan, osnivač i istorijski lider Ujedinjenih Arapskih Emirata, koji je tom zemljom vladao od 1971. godine.
■ 2004. - Holandski filmski režiser i kolumnista Teo van Gog, praunuk slikara Vinseta van Goga, ubijen je u Amsterdamu. Njega je ubodima noža usmrtio jedan Marokanac koji je kasnije uhapšen. Teo van Gog je snimio film o zlostavljanju žena u islamskim zemljama.
■ 2007. - Beogradska grupa Van Gog na dodeli MTV nagrada u Minhenu osvojila nagradu 'Best Adrijatik akt'.
■ 2008. - Umro je Džon Dejli producent 13 filmova koji su dobili Oskara, među kojima su 'Vod' Olivera Stouna, 'Poslednji kineski car' Bernarda Bertolučija i 'Priviđenja' Roberta Altmana.
■ 2009. - Irska na referendumu ratifikovala Lisabonski sporazum sa 67,13% za ratifikaciju. Na referendum je ovog puta izašlo 58% građana Irskae.
■2013. – Dvojica novinara Međunarodnog francuskog radija RFI ubijena su na severu Malija, nekoliko sati pošto ih je otela grupa naoružanih ljudi. Tim povodom Međunarodna federacija novinara ustanovila je Međunarodni dan borbe protiv nekažnjivosti zločina nad novinarima.
■ 2014. – Veljko Kadijević, poslednji ministar odbrane socijalističke Jugoslavije, umro je u Moskvi. Bio je na čelu JNA 1991. godine kada su vođenje operacije u Vukovaru i Dubrovniku, zbog čega su protiv njega u Hrvatskoj podignute tri optužnice za zločine protiv civilnog stanovništva. U Rusiju je prebegao 2001. godine nakon što ga je Haški sud pozvao da svedoči.
■ 2015. - Preminuo je Petar Lalović, filmski reditelj, scenarista i snimatelj poznat po metaforičnim filmovima o prirodi za koje je osvojio preko 150 nagrada. Dela su mu: 'Ptice koje ne polete', 'Poslednja oaza', 'Svet koji nestaje' ...
■ 2016. - U Bosni i Hercegovini održani lokalni izbori.
Najnovije Vesti - Balkan i Svet
Pogledajte i ostale super zanimljive rubrike na sajtu
■ 1452. - Rođen je Rikard III, engleski kralj.
■ 1470. - Rođena je Izabela Aragonska i Kastiljska, portugalska kraljica.
■ 1608. - U Republici Holandiji Hans Lippershey predstavlja veću od Zeelanda prvi refraktor.
■ 1616. - Rođen je Andreas Gryphius, nemački književnik.
■ 1642. - Šveđani su u drugoj bici kod Brajtenfelda u Tridesetogodišnjem ratu pobedili austrijske carske trupe pod nadvojvodom Leopoldom, koji je izgubio najmanje 10.000 ljudi.
■ 1687. - U pobuni janjičara u Carigradu zbačen je sa vlasti turski sultan Muhamed IV, a na presto je došao njegov mlađi brat Sulejman III.
■ 1721. - Posle ratova protiv Otomanskog carstva i Švedske kojima je učvrstio Rusiju na Crnom moru i Baltiku, Petar Veliki je proglašen carem cele Rusije.
■ 1766. - Rođen je austrijski vojskovođa mađarskog porekla feldmaršal Johan Jozef Radecki, vojni reformator i nacionalni heroj koji je više od pola veka predvodio austrijske trupe. Učestvovao je u bojevima protiv francuskog cara Napoleona Prvog Bonaparte u Italiji i na Rajni i u gušenju italijanskih ustanaka protiv Austrije 1830, 1831, 1848. i 1849. Posle pobeda nad Italijanima 1848. kod Kustoce i 1849. kod Navare postao je guverner Lombardijsko-Venecijanske oblasti.
■ 1785. - Londonski proizvođač kočija Lionel Lukin patentirao je prvi čamac za spašavanje.
■ 1789. - U Francuskoj je konfiskovana imovina katoličke crkve, što je bio prvi težak udarac katoličkoj crkvi u njenoj istoriji.
■ 1803. - Umro je Samjuel Adams, američki političar.
■ 1804. - Umro je Nikola Kinjo, francuski pronalazač, poznat po tome što je izumeo prvi automobil na svetu.
■ 1810. - Srpski ustanici u Prvom srpskom ustanku pod vođstvom Karađorđa potukli, kod Loznice, tursku vojsku poslatu iz Bosne da uguši ustanak.
■ 1815. - Rođen je engleski matematičar Džordž Bul, osnivač simboličke logike i 'Bulove algebre', koja je imala presudan značaj za razvoj kompjutera. Značajni su njegovi radovi 'Istraživanje zakona mišljenja' i 'Matematička analiza logike'.
■ 1821. - Rođen je Nino Bixio, italijanski borac za slobodu.
■ 1832. - Rođen je Edward Tylor, britanski antropolog.
■ 1831. - Crnogorski vladar Petar II Petrović Njegoš (1830-1851) sazvao je na Cetinju 2/14 oktobra 1831. godine narodni Sabor na kome je donijeta odluka o privremenom obrazovanju Praviteljstvujušćeg senata crnogorskog i brdskog (12 članova) i 'Narodne straže' (Gvardije), jačine 100 ljudi.Ovog dana je, dakle, ustanovljena prva Crnogorska policija.
■ 1836. - Engleski prirodnjak Čarls Darvin uplovio na brodu 'Bigl' u englesku luku Falmut posle petogodišnjih istraživanja živog sveta u Južnoj Americi i na ostrvima u južnom Pacifiku, a koja su značajno doprinela razvoju njegove teorije o evoluciji.
■ 1841 - Revoltirani britanskom okupacijom Kabula, Avganistanci su masakrirali 24 britanska oficira, što je izazvalo drugi Avganistanski rat.
■ 1847. - Rođen je Paul von Hindenburg, nemački general i državnik.
■ 1851. - Rođen je Ferdinand Foš, francuski maršal.
■ 1852. - Rođen je William Ramsay, škotski hemičar.
■ 1853. - Umro je Francois Arago, francuski matematičar, fizičar i političar.
■ 1869. - Rođen je Mohandas Gandhi, indijski političar i državnik, borac za ljudska prava.
■ 1870. - Papske države plebiscitom odlučile da se ujedine sa Italijom, a prestonica Italije premeštena iz Firence u Rim.
■ 1883. - Rođen je Karl fon Tercagi, otac mehanike tla.
■ 1889. - Ministar vanjskih poslova SAD Džejms G. Blaine otvorio je u Washingtonu prvu panameričku konferenciju na kojoj je donesena odluka o osnivanju Ureda međunarodne unije američkih republika sa sedištem u tom gradu. SAD su tako postigle svoj cilj - šifrenje političkog i privrednog utjecaja u Latinskoj Americi.
■ 1897. - U Zagrebu je praizvedena opera 'Porin' Vatroslava Lisinskog.
■ 1906. - Rođen je Lukino Viskonti, jedan od najznačajnijih italijanskih filmskih režisera, koji je filmom 'Zemlja drhti' iz 1948. godine označio početak italijanskog neorealizma. Dela su mu: 'Bele noći', 'Roko i njegova braća', 'Gepard', 'Sumrak bogova', 'Smrt u Veneciji', 'Nevino' ...
■ 1911. - Rođen je grčki pisac Odisej Alepudelis, poznat kao Odisej Eliti, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1979, čiju poeziju odlikuju leksičko bogatstvo i čudesne metafore. Dela su mu: zbirke pesama 'Orijentacije', 'Klepsidre nepoznatog', 'Dostojno jest', 'Vrhovno sunce', 'Monogram', 'Otvorena knjiga' ...
■ 1913. - Rođen je Bert Lankester, američki filmski glumac. Za ulogu u filmu 'Elmer Gantry' iz 1960. godine dobio je Oskara. Ostali filmovi su mu: 'Trapez', 'Nirnberški proces', 'Odavde do večnosti', 'Čovek koji je stvarao kišu', 'Okršaj kod OK korala' ...
■ 1917. - Britanski ministar inostranih poslova Artur Džejms Balfur objavio je Deklaraciju, poznatu kao Balfurova deklaracija, o osnivanju jevrejske države u Palestini.
■ 1920. - Umro je Max Bruch, nemački kompozitor.
■ 1923. - Umro je srpski slikar Stevan Aleksić, majstor obnove ikonostasa srpskih crkava. Akademiju je završio u Minhenu, a slikarsku radionicu otvorio je u rodnom Aradu, u kojem je renovirao ikone i slike na svodovima crkve. Obnovio je i ikone i slike u crkvama u Temišvaru, Vukovaru, Novom Sadu, Jaša Tomiću, Beneševu i drugim mestima. Najznačajniji i najobimniji rad obavio je u Preobraženskoj crkvi u Pančevu, a to su 32 ikone velikog formata, tri kompozicije iz istorije srpske crkve i 44 medaljona svetaca.
■ 1924. - Liga naroda usvojila Ženevski protokol za mirno rešavanje međunarodnih sporova.
■ 1927. - Umro je Svante August Arrhenius, švedski fizičar i hemičar.
■ 1928. - Sveti Josemaría Escrivá osnovao je u Madridu katolički pokret Opus Dei.
■ 1930. - Haile Selasije I krunisan je za cara Etiopije.
■ 1935. - Italija napala Abisiniju i slomivši otpor etiopskih vojnika okupirala zemlju. Liga naroda osudila agresiju, a 19. oktobra uvela sankcije Italiji.
■ 1938. - Mađarska je anektirala južnu Slovačku, priključivši se rasparčavanju Čehoslovačke nakon potpisivanja Minhenskog sporazuma u septembru.
■ 1943. - Planirana deportacija 8000 danskih Židova nije uspela jer su pripadnici danskog pokreta otpora većinu zemljaka odveli na sigurno u Švedsku.
■ 1943. - Partizanske jedinice oslobodile Tuzlu. Tuzla je u tom trenutku najveći slobodni grad u porobljenoj Evropi.
■ 1944. - Centralni komitet Bugarske radničke partije u pismu generalnom sekretaru Komunističke partije Jugoslavije Josipu Brozu priznao bugarsku krivicu za fašističke zločine u Jugoslaviji u Drugom svetskom ratu.
■ 1944. - Posle 63 dana teških borbi Nemci ugušili ustanak stanovnika Varšave. Poginulo oko 250.000 Varšavljana, velik broj završio u nacističkim koncentracionim logorima, a grad gotovo potpuno uništen.
■ 1944. - Umro je Vlaho Paljetak, hrvatski kompozitor, autor i izvođač slavnih šansona (Marijana, Popevke sem slagal).
■ 1946. - Zrenjanin dobio današnje ime. Na svečanoj sednici Gradskog narodnog odbora tadašnjeg Petrovgrada odlučeno da, povodom dvogodišnjice oslobođenja grada od nemačke okupacije, dobije ime po narodnom heroju Žarku Zrenjaninu.
■ 1947. - 'The Spruce Goose ' - najveći avion ikada napravljen - uzleteo je na svoj prvi i poslednji let. Napravljena od ljuskica omorike i brezinog drveta, ova masivna drvena letelica imala je raspon krila duži od fudbalskog terena, a konstruisana je da primi oko 700 ljudi. Stvaranje ovog aviona koštalo je neverovatna 23 miliona dolara, a produžilo se toliko da je završeno posle Drugog svetskog rata, iako je započeto još 1941. godine. Uprkos uspešnom prvom test letu, 'The Spruce Goose' nikad nije ušao u masovnu proizvodnju, pre svega zbog kritika po kojima materijal od kojeg je ovaj avion napravljen ne bi mogao da izdrži veliku težinu na dugim letovima. Danas je ovaj avion izložen u avio-muzeju u Oregonu.
■ 1948. - U najvećoj zbrci u istoriji predsedničkih izbora u SAD, demokratski kandidat Hari Truman pobedio je republikanca Tomasa Djuija sa samo oko dva miliona glasova više. Nekoliko dana pre objavljivanja rezultata izbora, politički analitičari i preliminarni rezultati davali su prednost guverneru Djuiju. To je otišlo toliko daleko da je list 'Chicago Tribune' na naslovnoj strani objavio naslov 'Djui porazio Trumana'.
■ 1950. - Umro je engleski dramski pisac, novinar i kritičar irskog porekla Džordž Bernard Šo. Književnu karijeru počeo je pisanjem romana i pozorišnih kritika, a proslavio se mnogobrojnim pozorišnim delima. Dobitnik je Nobelove nagrade za književnost 1925. Dela su mu: 'Kandida', 'Zanat gospođe Voren', 'Major Barbara', 'Pigmalion' ...
■ 1951. - Rođena je Romina Power, američko-italijanska pevačica.
■ 1951. - Rođen je Sting (pravo ime Matthew Summer), britanski muzičar, basista grupe 'The Police'.
■1953. - Pakistanski parlament je proglasio Islamsku republiku Pakistan.
■ 1956. - Mađarska vlada je odbacila članstvo u Varšavskom paktu i zatražila pomoć UN zbog napada sovjetskih trupa SSSR je stavio veto u Savetu bezbednosti UN na zahtev zapadnih sila da se razmotri kriza u Mađarskoj.
■ 1957. - Na zasedanju Glavne skupštine UN u New Yorku poljski ministar vanjskih poslova Adam Rapacki izložio je plan za Europu bez atomskog oružja.
■ 1962. - Umro je srpski pisac i botaničar Stevan Jakovljević, profesor Univerziteta u Beogradu i rektor od 1945. do 1950. Završio je Filozofski fakultet u Beogradu. Kao oficir srpske vojske, borio se u Prvom svetskom ratu, a u Drugom svetskom ratu je bio u italijanskim i nemačkim zarobljeničkim logorima. Dela su mu: 'Srpska trilogija' - ('Devetsto četrnaesta', 'Pod Krstom' i 'Kapija slobode'), 'Smena generacija', 'Velika zabuna', 'Likovi u senci', 'Studije o biljnom svetu Prespanskog jezera', 'Makrofitska vegetacija Ohridskog jezera', 'Sistematika lekovitog bilja' ...
■ 1964. - U Saudijskoj Arabiji je svrgnut kralj Saud, a za novog kralja proglašen je princ Fejsal.
■ 1968. - Umro je Marcel Duchamp, francuski slikar.
■ 1969. - Rođena je Bebi Dol, srpska pop pevačica.
■ 1973. - Umro je Paavo Nurmi, finski atletičar, osvajač 9 zlatnih Olimpijskih medalja.
■ 1975. - Japanski car Hirohito stigao u Vašington, u prvu posetu nekog japanskog suverena SAD.
■ 1976. - Za predsednika SAD izabran kandidat Demokratske stranke Džejms Erl - Džimi Karter.
■ 1978. - Dvojica sovjetskih kosmonauta Jurij Romanenko i Georgij Grečko vratila su se na Zemlju sa svemirske stanice 'Saljut 6' nakon 139 dana i 14 časova, što je bio novi rekord boravka u vasioni.
■ 1986. - Počele su sankcije SAD protiv apartheida u Južnoj Africi.
■ 1989. - Završava se šahovski turnir u Tilburgu, Holandija, pobedom Garija Kasparova.
■ 1990. - Na aerodromu u kineskom gradu Guangdžou poginulo 127 ljudi kada je otet kineski avion udario u dva aviona na aerodromskoj pisti.
■ 1990. - Nezadovoljni politikom nove hrvatske vlasti, Srbi iz Kninske krajine blokirali železnički i drumski saobraćaj i time prekinuli sve veze iz Beograda i Zagreba ka jadranskoj obali.
■ 1990. - Parlament Mozambika usvojio novi ustav, kojim je u toj afričkoj zemlji uspostavljena višepartijska demokratija.
■ 1991. - Počeli sukobi hrvatskih snaga i Jugoslovenske narodne armije oko Dubrovnika. U narednim danima opustošena okolina grada, a stari grad granatiran i ostao bez struje i vode.
■ 1994. - Više od 430 ljudi poginulo je u požaru posle eksplozije u velikom skladištu nafte blizu jednog sela u južnom Egiptu.
■ 1995. - Vrhovni sud Argentine doneo je odluku o ekstradiciji nacističkog oficira Eriha Pribkea Italiji, gde je optužen za ratne zločine tokom Drugog svetskog rata.
■ 1995. - Predsednik Srbije Slobodan Milošević i predsednik Hrvatske Franjo Tuđman, pod pokroviteljstvom američkog državnog sekretara, u Dejtonu potpisali deklaraciju o diplomatskom rešenju statusa Sremsko-baranjske oblasti.
■ 1995. - Bivši ministar odbrane Južne Afrike Magnus Malan i deset penzionisanih viših oficira uhapšeno pod optužbom za ubistva u vreme režima aparthejda.
■ 1996. - Umro je Andrej Lukanov, bivši bugarski premijer.
■ 1998. - Žan Pol Akajesu, bivši major armije Ruande, optužen za genocid i zločine protiv čovečnosti, osuđen u Hagu na tri doživotne robije.
■ 1998. - Uragan 'Mič', koji je harao kroz Centralnu Ameriku sedam dana, izazvao je ogromna razaranja, posebno u Hondurasu i Nikaragvi, a najmanje 9.000 ljudi je poginulo.
■ 1999. - Crna Gora je uvela nemačku marku kao paralelnu valutu uz jugoslovenski dinar.
■ 1999. - Kina i Rusija proslavile, prvom zajedničkom vojnom vežbom, 50. godišnjicu diplomatskih odnosa dve zemlje.
■ 2000. - Tokom postizborne krize u Jugoslaviji Slobodan Milošević se putem državne televizije obratio naciji i izjavio da mu je 'savest potpuno mirna', dok se talas nezadovoljstva njegovom višegodišnjom vladavinom širio zemljom. Generalni štrajk i blokade puteva paralisali Srbiju, štrajkovi i protesti počeli i u državnim medijima koji su do tada bili pod Miloševićevom kontrolom.
■ 2001. - Njegova svetost patrijarh srpski Pavle održao u Osnovnoj školi 'Kralj Petar Prvi Karađorđević' u Beogradu prvi svečani javni čas katihizisa. Time je posle više od pola veka u škole u Srbiji ponovo uvedena veronauka.
■ 2002. - Bivša predsednica Republike Srpske Biljana Plavšić izjavila, preko video-veze s tribunalom u Hagu, da se oseća krivom po tački optužnice koja je tereti za zločin protiv čovečnosti tokom rata u Bosni i Hercegovini, a Tužilaštvo povuklo preostalih sedam tačaka optužnice, među kojima i onu za genocid.
■ 2003. - Južnoafrički pisac Džon Maksvel Kuci dobio Nobelovu nagradu za književnost za 2003.
■ 2003. - Umrla je Kristabel Bilenberg, britanska književnica, autorka knjige 'Prošlost sam ja', memoara o opstanku u nacističkoj Nemačkoj.
■ 2004. - Na predsedničkim izborima u SAD ponovo je izabran republikanac Džordž Buš.
■ 2004. - Umro je šeik Zajed Ben al Nahajan, osnivač i istorijski lider Ujedinjenih Arapskih Emirata, koji je tom zemljom vladao od 1971. godine.
■ 2004. - Holandski filmski režiser i kolumnista Teo van Gog, praunuk slikara Vinseta van Goga, ubijen je u Amsterdamu. Njega je ubodima noža usmrtio jedan Marokanac koji je kasnije uhapšen. Teo van Gog je snimio film o zlostavljanju žena u islamskim zemljama.
■ 2007. - Beogradska grupa Van Gog na dodeli MTV nagrada u Minhenu osvojila nagradu 'Best Adrijatik akt'.
■ 2008. - Umro je Džon Dejli producent 13 filmova koji su dobili Oskara, među kojima su 'Vod' Olivera Stouna, 'Poslednji kineski car' Bernarda Bertolučija i 'Priviđenja' Roberta Altmana.
■ 2009. - Irska na referendumu ratifikovala Lisabonski sporazum sa 67,13% za ratifikaciju. Na referendum je ovog puta izašlo 58% građana Irskae.
■2013. – Dvojica novinara Međunarodnog francuskog radija RFI ubijena su na severu Malija, nekoliko sati pošto ih je otela grupa naoružanih ljudi. Tim povodom Međunarodna federacija novinara ustanovila je Međunarodni dan borbe protiv nekažnjivosti zločina nad novinarima.
■ 2014. – Veljko Kadijević, poslednji ministar odbrane socijalističke Jugoslavije, umro je u Moskvi. Bio je na čelu JNA 1991. godine kada su vođenje operacije u Vukovaru i Dubrovniku, zbog čega su protiv njega u Hrvatskoj podignute tri optužnice za zločine protiv civilnog stanovništva. U Rusiju je prebegao 2001. godine nakon što ga je Haški sud pozvao da svedoči.
■ 2015. - Preminuo je Petar Lalović, filmski reditelj, scenarista i snimatelj poznat po metaforičnim filmovima o prirodi za koje je osvojio preko 150 nagrada. Dela su mu: 'Ptice koje ne polete', 'Poslednja oaza', 'Svet koji nestaje' ...
■ 2016. - U Bosni i Hercegovini održani lokalni izbori.
Klik Gore na Sliku - Prikaz; Ponovni Klik - Brisanje
Najnovije Vesti - Balkan i SvetPogledajte i ostale super zanimljive rubrike na sajtu
